Klooster Mariënburg

Klooster - JMJ
Drager van de cultuur in 's-Hertogenbosch was door de eeuwen heen ook de religieuze wereld. Waarmee we bij de Zusters zijn beland. Niet geheel onbelangrijk: zij zijn tenslotte onze buren. De stichting van kloosters in 's-Hertogenbosch voert terug naar de vijftiende eeuw, toen het religieuze kloosterwezen een bloeiperiode doormaakte. De meeste beginnende kloostergemeenschappen vestigden zich aan de rand van de stad, vlak achter de stadswallen. 
In 's-Hertogenbosch verrezen onder andere het Geertruiklooster, Elisabeth Bloemen-kampklooster, Zusters van Orthenklooster, Bethaniëklooster en het klooster Mariënburg.
In de zomer van 1469 legde een aantal zusters, die al een halve eeuw op de Uilenburg woonden, een kloostergelofte af volgens de derde Regel van Sint Franciscus en legden daarmee de grondslag voor een klooster dat ruim honderdvijftig jaar zou bestaan.
 
De zusters leefden afgezonderd van de buitenwereld. Toen in 1491 de kapel werd gewijd was dat een zogenaamde dubbelkapel. Het achterste deel was in twee verdiepingen opgesplitst. De zusters zaten boven en konden de mis volgen, zonder dat ze in contact hoefden te komen met mensen van buiten. Het kloostergebouw lag van de buitenwereld afgekeerd. De belangrijkste gebouwen, rond een centraal kloosterhof, lagen op de hoek van de Walpoort en het Uilenburgstraatje.
Toen 's-Hertogenbosch in 1629 door Frederik Hendrik was veroverd en voortaan onder de Republiek viel, had dat voor de stad op alle gebied grote gevolgen. Zo belandde de vermaarde handelsopbrengst voortaan voor het grootste deel in zakken van Hollanders en kregen stad en Meierij vanuit Den Haag zware belastingen opgelegd. Het klooster mocht geen nieuwe zusters meer aannemen, reden voor de nonnen om kort daarop uit s'-Hertogenbosch te vertrekken.
 

 
 
De kapel deed dienst als schuilkerk en werd later door militairen als arsenaal gebruikt. Totdat hij in handen kwam van de Zusters van Jezus, Maria, Josef (JMJ), onze huidige buren. De kapel (bouwdatum 1488-1491) werd in 1929 ingrijpend verbouwd. 
De geschiedenis van het Gezelschap Jezus, Maria, Jozef in onze regio, begint in 1826 in Engelen, waar pastoor Van Hooff kans zag geld bijeen te krijgen voor een te stichten school. De zusters zouden zich vanaf het begin toeleggen op het geven van onderwijs. 
Vanuit Engelen kwam ook een vestiging in 's-Hertogenbosch tot stand, eerst in de Kerkstraat en vanaf 1857 in de Postelstraat. In 1871 werd dit het moederhuis van de congregatie. Op een bepaald moment ressorteerden daaronder maar liefst 58 huizen en 1200 zusters. Op 29 juni 1897 werd de eerste steen gelegd voor een nieuw moederhuis met kapel in Neo-Gotische stijl aan de Sint Janssingel, dat twee jaar later werd opgeleverd. Daarna breidde het complex zich verder uit langs de Sint Janssingel en de Berewoutstraat.
 
Aan het klooster waren vanaf het begin scholen verbonden. In 1925 werd een nieuwe vleugel aan de Sint Janssingel gebouwd, waarin een kweekschool werd gevestigd. In 1929 werd tussen de oude gebouwen aan de Postelstraat en het moederhuis een vleugel gebouwd voor de novicen. Met de bouw van de Huishoudschool en Industrieschool aan de Berewoutstraat (1931) bereikte het complex - als carré rond de centrale tuin - zijn grootste omvang. Generaties Bosschenaren volgden onderwijs in de Mariënburg.
In de Huishoudschool en de Industrie-school werden meisjes voorbereid op een leven als huisvrouw, of kregen ze onderwijs in het vervaardigen van kleding. De laatste les in het gebouw van de kweekschool (intussen PA) werd in 1999 gegeven.
In de jaren zeventig viel de bebouwing aan de Postelstraat onder de slopershamer voor de bouw van appartementen.
 
Het moederhuis, de achtervleugel en het gebouw van de voormalige kweekschool (waarin de 23 woningen van de PA) zijn karakteristiek voor de architectuur van stedelijke klooster- en schoolgebouwen en staan daarom op de monumentenlijst. De vleugel waarin de huishoudschool zat, is ten behoeve van 32 van onze luxe appartementen en 10 stads-woningen gesloopt. Kort daarvoor bezochten enkele (intussen bejaarde) oud-leerlingen het gebouw. Pijnlijk was de herinnering aan het vele koperwerk in het trappenhuis dat ze van de zusters moesten poetsen...
Riant wonen in Mariënburg is één ding, daardoor tevens bijdragen aan het herstel van een uniek stukje historisch 's-Hertogenbosch geeft een goed gevoel. In de jaren zeventig is op de locatie Mariënburg stedebouwkundig veel ontwricht en verpest. Lag het klooster- en scholencomplex oorspronkelijkgoed ingebed in de structuur van het gebied, door de sloop van het kloostercomplex aan de Postelstraat, medio jaren zeventig, is veel van de sfeer en het karakter teniet gedaan. 

 
Het zogenaamde Haakgebouw (tussen de kapel en de gesloopte gebouwen) stond ineens vreemd in de ruimte en het besloten karakter van de tuin was plots verloren. De toegevoegde bebouwing (eengezinswoningen) aan de Uilenburg mist vooral massa. De kloostertuin, ooit ingetogen en sacraal, kreeg een sfeer van een niet ontworpen en onbegrensde ruimte...
 (tekst afkomstig van VvE Mariënburg 's-Hertogenbosch)